Oxy hòa tan trong ao tôm cá là một trong những yếu tố quan trọng nhất của chu trình nuôi tôm cá. Đó là lý do mà hầu như mọi hộ nuôi đều lắp đặt thêm máy sục khí, quạt… Để cung cấp đủ lượng Oxy vào ao nuôi của mình. Vậy oxy hoà tan tự nhiên do đâu mà có, và cần tăng cường bao nhiêu là đủ? Hãy cùng FLASH tìm hiểu nhé!
Oxy hòa tan trong ao tôm cá có từ đâu ?
- Oxy hòa tan có sẵn trong nước cấp vào ao
- Lượng oxy từ không khí hòa tan vào nước
- Oxy có được do hoạt động quang hợp của thủy sinh thực vật
Ảnh hưởng của Oxy hòa tan trong ao tôm cá
Oxy hòa tan (DO) là yếu tố quan trọng cho việc duy trì sự sống của thủy sinh vật. Nhu cầu oxy hòa tan của các loài tôm cá khác nhau tùy thuộc vào giống loài, giai đoạn & hoạt động sống.
Lượng Oxy hòa tan lớn hơn 5mg/L là thích hợp nhất cho các ao nuôi tôm cá. Lượng oxy hòa tan trong nước hơn 1.0mgO2/L là lượng tối thiểu cung cấp cho cá đủ sống trong khoảng thời gian nhất định.
Sự bão hòa oxy quá mức thường xảy ra do hiện tượng sinh vật phù du (tảo, rêu…) quá dày trong ao. Hiện tượng này có khả năng gây bệnh bóng khí (gas bubble) dẫn đến tử vong hàng loạt. Ví dụ cá chép chết khi lượng oxy hòa tan trong ao vượt quá 150%, bão hòa trong thời gian dài. Cá chép bột thì chết khi lượng oxy hòa tan lên đến 20mg/L do sự phát triển nhanh chóng của sinh vật phù du.
Những biểu hiện trên tôm cá khi hàm lượng oxy hòa tan thấp
- Giảm ăn
- Tăng trưởng chậm, FCR cao
- Tôm chậm lột xác thường di chuyển đến vùng nước gần bờ ao
- Cá có hiện tượng nổi đầu vào sáng sớm
- Nếu oxy thấp kéo dài sẽ gây stress, tôm cá suy yếu, dễ nhiễm bệnh
Khoảng oxy hòa tan thích hợp cho sự tăng trưởng bình thường của một số loài tôm cá
| Loài | Khoảng thích hợp | Nguồn |
| Cá nước lạnh (cá hồi) | 5-6 | Tidwell, J.H., 2012 |
| Cá chép, rô phi | 3-4 | Tidwell, J.H., 2012 |
| Tôm sú | 3-4 | Tidwell, J.H., 2012 |
| Tôm hùm | >3 | Tidwell, J.H., 2012 |
| Cá lăng nha | >3 | Ngô văn ngọc và Lê Thị Bình 2007 |
| Cá bống tượng | >3 | Nguyễn Phú Hòa, 2006 |
Những biểu hiện của tôm khi thiếu oxy hòa tan trầm trọng
- Tôm cá không ăn
- Rất ít bơi lội
- Tập trung ở tầng mặt để thở
- Tần số đóng mở miệng và nắp mang cao
- Tập trung gần máy thổi khí, quạt nước
Một số yếu tố khác dẫn đến việc khó lấy oxy hòa tan vào cơ thể của tôm cá
Các hoạt động bắt buộc như vận chuyển, thu hoạch làm cá tôm có thể mệt và chết mặc dù hàm lượng oxy nằm trong nước cho phép, do có sự thay đổi pH máu sau quá trình vận động làm giảm khả năng vận chuyển oxy của hồng cầu. Ngoài ra, nhu cầu oxy có thể tăng 12-15 lần tùy thuộc vào mức độ vận động. Nếu môi trường nước không đáp ứng đủ, cá tôm sẽ bị suy yếu dẫn đến chết.
Các ký sinh trùng trên mang có thể làm cá tôm ngạt thở ngay cả khi hàm lượng oxy hiện diện trong nước cao.
Cá tiết ra quá nhiều dịch nhầy có thể làm hạn chế quá trình trao đổi khí ở mang do nước bị ô nhiễm hóa chất ( như thuốc trừ sâu, kim loại nặng,…) hay pH tăng cao hoặc hạ thấp quá mức thích hợp
Hàm lượng Nitrit (NO2) trong nước cao sẽ đi vào máu cá kết hợp với hemoglobin để chuyển sang dạng không kết hợp với oxy
Hàm lượng CO2 trong nước cao dẫn đến nồng độ của CO2 trong máu tôm cá cao làm suy yếu khả năng liên kết oxy của hemoglobin.
Nguồn: Chất lượng môi trường nước trong ao nuôi thủy sản
