Nước thải đầu ra không đạt chuẩn là mối bận tâm hàng đầu của người vận hành. Thường gặp trong các hệ thống xử lý nước thải, từ nước sinh hoạt cho đến sản xuất. Điều này dễ khiến bạn bị phàn nàn, hoặc bị phạt bởi cơ quan quản lý môi trường. Đồng thời làm nguy hại đến nguồn nước tiếp nhận và môi trường xung quanh. 

Các chỉ tiêu không đạt chuẩn có thể thay đổi tùy loại nước thải và công nghệ bạn sở hữu. Tuy nhiên, có 5 chỉ tiêu nước thải đầu ra không đạt chuẩn thường gặp: 

1. BOD nước thải đầu ra không đạt chuẩn

Chỉ số BOD đề cập đến lượng oxy hòa tan cần thiết cho các vi sinh vật hiếu khí phân hủy chất hữu cơ thành các phân tử nhỏ hơn. BOD cao sẽ làm suy giảm lượng oxy cần thiết cho các sinh vật sống dưới nước khác. Dẫn đến tảo nở hoa, giết cá và ảnh hưởng đến đời sống thủy sinh tại nguồn nước tiếp nhận. Giá trị BOD tối đa cho phép trong nước thải sinh hoạt theo QCVN 14-MT : 2015/BTNMT là 30mg/l (Cột A) và 50mg/l (cột B). Nước thải công nghiệp quy chiếu theo QCVN 40:2011/BTNMT cũng quy định 30mg/l (Cột A) và 50mg/l (cột B).

Chỉ tiêu BOD nước thải đầu ra không đạt có thể do các nguyên nhân sau đây: 

• Hiệu suất xử lý của bể hiếu khí aerotank chưa tốt. Thông thường bể hiếu khí xử lý được 85-95% BOD. Tại bể này cần sục khí đầy đủ, bổ sung vi sinh hiếu khí. Thường xuyên kiểm tra bể hiếu khí để xem có cần điều chỉnh pH, dinh dưỡng cho vi sinh phát triển tốt. 

Xem thêm: Kiểm tra bể hiếu khí là làm gì và cách thực hiện.

Bể aerotank là gì? Các sự cố thường gặp và cách xử lý

• Không có hệ thống kỵ khí cho nước thải có BOD cao, như nước thải cao su, thực phẩm. Dù bể hiếu khí có xử lý được 90% BOD, thì với BOD đầu vào 2000 mg/L sẽ còn lại 200 mg/L sau xử lý hiếu khí. BOD 200mg/L chắc chắn là không đạt chuẩn rồi. 

2. Chỉ tiêu Nitơ, Photpho cao

Nếu một lượng lớn nitơ, phốtpho không được xử lý và thải ra môi trường sẽ làm cỏ dại, tảo và thực vật phù du phát triển mạnh. Điều này có thể dẫn đến hiện tượng phú dưỡng hoặc khử oxy trong nước, giết chết các sinh vật thủy sinh. 

Điều này xảy ra do quá trình nitrat hóa và Photpho không được xử lý triệt để. 

Giải pháp cho trường hợp nitrat, photpho nước thải đầu ra không đạt chuẩn:

• Xử lý nitrat: Nitrat có thể được xử lý bằng một số cách, bao gồm trao đổi ion, thẩm thấu ngược, hoặc xử lý sinh học với bể Anoxic. Đối với xử lý sinh học, ngoài dùng chủng vi khuẩn nitrat hóa tối ưu, có 4 lưu ý để quá trình khử nitrat diễn ra hiệu quả: Đảm bảo lượng oxy hòa tan <0.5mg/L, độ pH thích hợp cho quá trình khử nitrat, bổ sung thêm mật đường hoặc nguồn Carbon, tuần hoàn nước từ bể hiếu khí Aerotank. 

Chi tiết: Quá trình khử nitrat – 4 lưu ý để quá trình khử nitrat diễn ra hiệu quả

• Xử lý phốt pho: Một cách hiệu quả để loại bỏ phốtpho khỏi nước thải là kết tủa hóa học. Ngoài ra, xử lý xử lý sinh học hiếu khí và kỵ khí cũng xử lý được phần nào.

3. Chỉ tiêu Amoni nước thải đầu ra không đạt chuẩn

Xử lý amoni (NH4+/NH3) trong nước thải đã trở thành một chủ đề nóng trong vài năm qua. Nhất là đối với nước thải sinh hoạt. Các cơ quan nhà nước đã ban hành giới hạn chỉ tiêu amoni trong nước thải đầu ra. Amoni nước thải đầu ra không đạt chuẩn chủ yếu do quá trình nitrat hóa diễn ra kém hiệu quả. 

Có 7 lưu ý để xử lý amoni hiệu quả thông qua quá trình nitrat hóa. Trong đó quan trọng nhất bạn cần lựa chọn đúng chủng vi sinh nitrat hóa và tạo điều kiện để chúng xử lý amoni hiệu quả.

Bài chi tiết: Xử lý amoni trong nước cần lưu ý 7 điều sau

4. Nước thải đầu ra có TSS không đạt chuẩn

TSS là viết tắt của Total Suspended Solids được sử dụng để chỉ các hạt rắn lơ lửng trong nước. Là tổng lượng chất rắn bị lơ lửng trong nước và được giữ lại qua một bộ lọc. TSS (hoặc chất rắn hữu cơ và vô cơ lơ lửng trong nước) có thể gây hại cho đời sống thủy sinh khi tồn tại ở nồng độ cao trong nước thải. Chúng có thể làm giảm mức oxy trong môi trường nước. Đồng thời đóng cặn và làm hôi đường ống và máy móc.

TSS cao làm nước thải nhìn đục, không được sạch và không đạt chuẩn xả thải.

Xem thêm: 5 trường hợp bùn khó lắng và nguyên nhân

Giải pháp: 

Nhà nước Việt Nam quy định TSS đầu ra cho cả nước thải sinh hoạt và công nghiệp là 50mg/L (cột A) và 100 mg/L (cột B). Một số cách để giảm TSS là:

• Keo tụ: Quá trình này bắt đầu với một loạt các bể phản ứng. Tại các bể này, hóa chất được thêm vào để các hạt nhỏ mịn keo tụ lại thành các hạt lớn hơn rồi lắng xuống đáy. Các chất keo tụ được sử dụng rộng rãi như phèn nhôm, phèn sắt, PAC, vôi. Cần điều chỉnh độ pH để phù hợp với các từng loại hóa chất.
• Tạo bông: Khi quá trình keo tụ hoàn tất, nước thải đi vào bể tạo bông. Tại đây các hạt keo tụ được khuấy từ từ cùng với các polyme. Các phân tử tích điện lấy tất cả các hạt keo, keo tụ và kéo chúng lại với nhau, tạo ra các bông to hơn, lắng xuống giống như bông tuyết.
• Lắng: Bể lắng trọng lực thường có hình tròn lớn. Quá trình lắng diễn ra chậm, nước dâng lên trên và tràn qua máng răng cưa của bể lắng. Bông bùn lắng xuống đáy bể lắng thành một lớp bùn. Sau đó được bơm ra khỏi bể.
• Lọc cát hoặc carbon: Các bộ lọc cát trọng lực dùng khi có khu vực đất lớn. Chi phí đầu tư thấp. Các ống đục lỗ được đặt bên dưới, phía trên trải lớp sỏi đá hoặc thêm than hoạt tính. Các bông bùn sẽ được giữ lại và nước trong sẽ qua các ống thu và ra ngoài.

5. Nước thải nhiều dầu mỡ

Dầu và mỡ vốn kỵ nước. Chúng thường tách khỏi nước và bám vào các bề mặt không có nước. Lượng dầu mỡ cao trong nước thải có thể làm tắc nghẽn đường ống thoát nước. Ngoài ra còn gây hại cho sức khỏe con người và giết chết các sinh vật thủy sinh. Thường gặp trong nước thải sản xuất thực phẩm và chế biến thủy sản.

Giải pháp:

Dùng phương pháp tuyển nổi (DAF) để xử lý dầu mỡ trong nước thải. Thiết bị này loại bỏ dầu bằng cách hòa tan không khí dưới áp suất cao. Dầu mỡ cũng có thể được xử lý bằng vi sinh xử lý dầu mỡ.